“Өмнөд Монголын Их Хуралдайн Дарга Шовчүүд Темцэлт
Уйгурын ард түмний оюун санааны удирдагч Рабиа Кадиртай уулзаж,
Өмнөд Монгол ба Уйгурын хүний эрхийн олон улсын хамтын ажиллагааг бэхжүүлэхийг уриалав“
Өмнөд Монголын Их Хуралдай
2025 оны 12 дугаар сарын 28
2025 оны 12 дугаар сарын 28-ны өдөр, Өмнөд Монголын Их Хуралдайн Дарга Шовчүүд Темцэлд АНУ-ын Виржиниа мужийн Фэйрфакс хот дахь Уйгурын төвд уйгурын ард түмний оюун санааны удирдагч, олон улсын хэмжээнд хүлээн зөвшөөрөгдсөн хүний эрхийн хамгаалагч Рабиа Кадир хатагтайтай уулзаж, албан ёсны хэлэлцээ хийлээ.
Энэхүү уулзалт нь Зүүн Туркестанд амьдарч буй уйгур ард түмэн болон Өмнөд Монголын ард түмэн өнөөгийн байдлаар тулгарч буй ноцтой бөгөөд дордсоор буй хүний эрхийн нөхцөл байдлыг харилцан хуваалцах, мөн хоёр ард түмэн олон улсын хүний эрхийн механизм, дипломат сувгийн хүрээнд хамтын ажиллагаагаа бэхжүүлэх зайлшгүй шаардлагын талаар санал солилцох зорилготой байв.
Уулзалтын үеэр Рабиа Кадир хатагтай Зүүн Туркестанд удаан хугацаанд үргэлжилж буй хорих лагерь буюу “дахин хүмүүжүүлэх” тогтолцоо, албадан хөдөлмөр, гэр бүлийн гишүүдийг хүчээр салгах бодлого, шашин болон соёлын өвийг системтэйгээр устгаж буй үйл ажиллагаа, хэлний эрхийг ноцтойгоор хязгаарласан бодлого, түүнчлэн “гэр бүл төлөвлөлт” нэрийн дор хэрэгжүүлж буй хүн амын хяналтын арга хэмжээнүүдийн талаар дэлгэрэнгүй дурдав. Тэрбээр эдгээр бодлого, арга хэмжээнүүд нь Нэгдсэн Үндэстний Байгууллагын “Геноцид гэмт хэрэгтэй тэмцэх, түүнээс урьдчилан сэргийлэх тухай конвенц”-д заасан олон шалгуурт нийцэж байгааг онцлон тэмдэглэлээ.
Мөн Рабиа Кадир хатагтай уйгурын асуудал нь өнгөрсөн түүхийн асуудал бус, харин өнөөдөр ч үргэлжилж буй бодит хүний эрхийн хямрал бөгөөд газар нутгийн маргааны шинж чанартай асуудал гэдгийг тодотгож, олон улсын хамтын нийгэмлэг энэ нөхцөл байдалд чимээгүй хандах бус, бодитой, үр нөлөөтэй арга хэмжээ авах ёстойг уриалав.
Шовчүүд Темцэлд Дарга уулзалтын үеэр Өмнөд Монголын ард түмэн хэлний эрх, газар нутгийн эрх, соёлын эрхийн хүрээнд системтэй дарамт, хавчлагад өртөж буй бодит нөхцөл байдлыг танилцууллаа. Тэрбээр эдгээр асуудал нь уйгур ард түмний тулгарч буй нөхцөл байдалтай олон талаар ижил төстэй бөгөөд Хятадын засгийн газраас хан үндэстнээс өөр ард түмнүүдэд хэрэгжүүлж буй уусган шингээх, соёлын болон үндэсний онцлогийг үгүйсгэх бодлогын илрэл болохыг онцолсон юм.
Талууд уулзалтын төгсгөлд олон улсын форум, хууль тогтоох байгууллагууд, хүний эрхийн механизмын хүрээнд мэдээлэл солилцоо, хамтарсан нөлөөллийн үйл ажиллагааг идэвхжүүлж, уйгур болон өмнөд монгол ард түмний хамтын тулгамдсан асуудлуудад чиглэсэн хүний эрхийн дипломат ажиллагааг цаашид тууштай үргэлжлүүлэх шаардлагатай гэдэг дээр санал нэгдэв.
Тус уулзалтад Японы Уйгурын Холбооны Дарга Турмухаммад Хашим оролцож, Япон дахь уйгурын хүний эрхийн төлөөх үйл ажиллагааны нөхцөл байдал болон Япон–Хятадын өнөөгийн харилцааны талаар товч мэдээлэл өглөө.
Мөн Өмнөд Монголын Их Хуралдайн Залуучуудын хорооны Дарга Цэцэг уулзалтад оролцов.
Хууль, эрх зүйн эшлэл (Хэвлэлийн тэмдэглэл)
Уулзалтын үеэр хөндөгдсөн албадан хөдөлмөр болон ноцтой хүний эрхийн зөрчлүүд нь олон улсын хууль тогтоомжийн түвшинд анхаарал татсаар байна.
2021 онд АНУ “Уйгурын албадан хөдөлмөрөөс урьдчилан сэргийлэх тухай хууль” (Uyghur Forced Labor Prevention Act, UFLPA)-ийг баталж, Зүүн Туркестанд уйгур болон бусад түрэг угсаатнуудын албадан хөдөлмөрөөр үйлдвэрлэсэн бараа бүтээгдэхүүнийг АНУ-д импортлохыг хориглосон юм.
АНУ-ын Засгийн газрын албан ёсны хууль тогтоомжийн мэдээлэл:
👉 https://www.congress.gov/bill/117th-congress/house-bill/6256
